Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012

Η Πόλις, Κ. Καβάφη

   Το ποίημα είναι συμβολικό. Η Πόλις, στην οποία αναφέρεται ο ποιητής είναι μια ανώνυμη πόλη, μια πόλη φάντασμα. Συμβολίζει τον τόπο παγίδευσης, το αδιέξοδο, την αποτυχία, την απογοήτευση, τον πόνο του ανθρώπου, τη φθορά. Είναι η ίδια η ζωή, η μοίρα, οι πράξεις, οι βιωματικές εμπειρίες και οι συνέπειες αυτών. Είναι η αναγνώριση των αδυναμιών, των παθών και των σφαλμάτων του ίδιου του ατόμου. Η ηθική ευθύνη απέναντι σ’ αυτή την πραγματικότητα.

  Η άλλη Πόλις, συμβολίζει τον άλλο τρόπο ζωής που θα θέλαμε να έχουμε αλλά δεν μπορούμε. Είναι η αλλαγή και ο νικημένος πόθος της αλλαγής.

  Ο Καβάφης ξεκινώντας από το προσωπικό του δράμα και επιδιώκοντας την αλλαγή στον τρόπο ζωής του, δεν έφτανε ποτέ, γιατί η αλλαγή έπρεπε να γίνει από μέσα του. Έτσι το ποίημα κινείται σε προσωπικό επίπεδο αλλά στο τέλος γίνεται και συμβολικό. Αφορά τον κάθε άνθρωπο, ο οποίος επιδιώκει την αλλαγή για να βγει από το αδιέξοδο.

  Το ποίημα από πλευράς δομής παρουσιάζει τη μορφή διαλόγου. Αυτό φαίνεται από την πρώτη λέξη του, «είπες» και από το ότι η απάντηση βρίσκεται σε εισαγωγικά. Ένας φανταστικός συνομιλητής εξομολογείται στον ποιητή την απογοήτευση του από τη ζωή. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για εσωτερικό μονόλογο. Ο ποιητής μας εξομολογείται με σπαρακτική ειλικρίνεια το προσωπικό του δράμα. Έτσι ο διαλογισμός του προσώπου προσλαμβάνει συνειδησιακό βάθος, καθώς αποτυπώνεται με διάλογο δραματικά. Αποκαλύπτει τη φοβερή σύγκρουση ανάμεσα στη λαχτάρα για απόδραση και στην αδυναμία διεξόδου, στα συγκλονιστικά συναισθήματα ενοχής και πλήρους απόγνωσης μιας ανέφικτης ελπίδας.
   Ο εσωτερικός μονόλογος ή διάλογος προσδίδει στο ποίημα δραματικότητα και έτσι αποκτά ζωντάνια και παραστατικότητα.

Ανάλυση του ποιήματος:
Στίχοι 1-2
«Είπες «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή»

Στους στίχους αυτούς παρατηρούμε ένα εσωτερικό μονόλογο. Ο ποιητής μιλά με τον εαυτό του, το άλλο του εγώ. Θέλει να αλλάξει στάση ζωής και αναζητά ένα άλλο τρόπο ζωής, καλύτερο από αυτό που ζει. Μέσα στη ψυχή του κυριαρχεί ένας δραματικός μονόλογος που τον φέρνει ενώπιον με τη συνείδηση του. Ζητά τη μετακίνηση για αλλού. Είναι μια φανταστική πόλη την οποία αναζητά ο ποιητής αλλά δε φτάνει ποτέ. Παραμένει πάντοτε στα ίδια.

Στίχοι 3-8
«Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Ο ποιητής όμως εκ των προτέρων, διαπιστώνει ότι οποιαδήποτε προσπάθειά του για αλλαγή είναι καταδικασμένη. Είναι ο ίδιος καταδικασμένος στον εγκλεισμό και στην παγίδευση, γιατί όπου κι αν στρέψει το βλέμμα του, την προσοχή του, βλέπει ερείπια από τα οποία δεν μπορεί να ξεφύγει. Στους στίχους αυτούς συναντούμε το στοιχείο της απαισιοδοξίας, του πεσιμισμού. Ο ποιητής με τα ρήματα: ρήμαξα και χάλασα δηλώνει την προσωπική του ευθύνη για το δράμα του. Ρήμαξε και χάλασε τη ζωή του στο παρελθόν και τώρα υποφέρει στο παρόν. Πρόκειται για μια οδυνηρή ομολογία, καθώς είναι εμφανείς οι βασανιστικές τύψεις που αισθάνεται. Φαίνεται ακόμη ότι δεν μπορεί να μετατεθεί από το πρόβλημα του και την αποτυχία του αυτή την εκλαμβάνει ως ένα ψυχικό θάνατο -σαν νεκρός-.


Στίχοι: 9-16
«Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θα βρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες»

Στην 2η ενότητα διακρίνουμε τη ματαιότητα της προσπάθειας του ήρωα ν’ αλλάξει ζωή, γι’ αυτό και η δραματική φωνή της συνείδησής του, του απαντά πως δε θα βρει καινούριους τόπους, δε θα βρει την άλλη πόλη που επιδιώκει, γιατί όπου και αν πάει κουβαλά και τη ζωή του, κουβαλά τον εαυτό του, το παρελθόν του και αυτό που είναι. Διαψεύδονται λοιπόν οι ελπίδες του για αλλαγή. Οι δρόμοι, οι γειτονιές, τα σπίτια είναι οι διάφορες εμπειρίες μέσα στις οποίες ζει και τις οποίες κουβαλά όπου και αν πάει, άρα δε γίνεται να ξεφύγει. Θα γερνά με τα ίδια βιώματα, γιατί όπως λέει και ο ποιητής δεν υπάρχει πλοίο, δηλαδή διέξοδος, δεν υπάρχει οδός, δηλαδή φυγή γιατί ρήμαξε τη ζωή του και αφού ρήμαξε τη δική του στην πόλη που έζησε, είναι σαν να τη ρήμαξε σ’ όλο τον κόσμο. Με άλλα λόγια, όπου κι αν πας κουβαλάς τον εαυτό σου. Οι δύο τελευταίοι στίχοι συνοψίζουν την τραγικότητα όλου του ποιήματος, καθώς ο ποιητής συνειδητοποιεί ότι οι πράξεις και τα λάθη του παρελθόντος στην πόλη του, τον έχουν καθορίσει σ’ όλη τη γη.

Κεντρική Ιδέα
Ο άνθρωπος που ρήμαξε τη ζωή του στο παρελθόν είναι σαν να τη ρήμαξε και στο παρόν. Γι’ αυτό όπου κι αν πάει, κουβαλά τη ζωή του και τον εαυτό του, τις αποτυχίες του, τα βιώματα του και αλλαγή υπάρχει μόνο στη φαντασία. Ακόμα και αν αλλάξει το απ’ έξω, το μέσα μας μένει αναλλοίωτο.

3 σχόλια:

  1. πολυ καλη αναλυση αυτου του υπεροχου ποιηματος μου ξεκλειδωσατε το μυαλο νιωθω ακομα πιο σοφος σας ευχαριστω ολυ!!!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή